Total veya parsiyel diş protezleri (halk deyişiyle tam veya yarım damaklar) ağzınızda hiç doğal diş kalmadığı veya köprü gibi sabit protezlerin yapılamayacağı durumlarda, akrilikten üretilip alt ve üst çenede kalan kemik dokusu üzerinden destek alan ve halk arasında ‘takma diş’ olarak da adlandırılan protezlerin adıdır. İki tip diş protezi mevcuttur: tam (total) ve kısmi (parsiyel) protezler. Tüm dişlerin eksik olduğu durumlarda tam protezler, az sayıda doğal dişlerin kaldığı durumlarda ise kısmi protezler kullanılmaktadır.
Total Protezler
Total veya tam protezler geleneksel (klasik) veya “acil” (immediate) olabilir. Dişler çekildikten ve diş eti dokusu iyileşmeye başladıktan sonra yapılan klasik total protez (tam damak) dişler çekildikten yaklaşık 8 ila 12 hafta sonra ağıza yerleştirilmeye hazırdır. Klasik protezlerin aksine immediat protezler önceden yapılır ve dişler çekilir çekilmez ağıza yerleştirilebilir ki böylece hastanın iyileşme sürecini dişşiz geçirmesi gerekemez. Bununla birlikte, özellikle diş çekildikten sonraki iyileşme döneminde kemikler ve diş etleri zamanla küçülür. Bu nedenle, konvansiyonel protezlere kıyasla immediat protezlerin dezavantajı, iyileşme sürecinde tam oturması için daha fazla ayarlama gerektirmeleri ve genellikle geleneksel protezler yapılana kadar sadece geçici bir çözüm olarak düşünülmeleridir.
Parsiyel Protezler
Parsiyel protezler (yarım damak) üst veya alt çenede bir veya daha fazla doğal diş kaldığında kullanılır. Genellikle ağızda kalan dişler kaplandıktan sonra bunlara kroşe veya hassas bağlantılı yapılar sayesinde geçirilen tam protezlere göre daha küçük bir protez çeşididir. Parsiyel protezler sadece eksik dişlerin oluşturduğu boşlukları doldurmakla kalmaz, ağızda kalan dişlerin yer değiştirmesini değiştirmesini de engeller.
Total Protez Nasıl Yapılır?
Protez yapılma süreci birkaç hafta sürer ve birkaç kez diş hekiminize gitmeniz gerekir. Diş hekiminiz sizin için en uygun protez tipini belirledikten sonra yapım sürecinde şu adımlar atılır:
1. Çenelerinizin birbiriyle kapanış ilişkisi incelenir
2. Eğer parsiye protez yapılacaksa ağızda kalan dişler porselen kron yapılara hazırlanır.
3. Çenelerin ölçüsü metalden standard ölçü kaşıklarıyla alınarak teknisyene hastanın ağzına özel pembe akrilikten ölçü kaşıkları hazırlatılır.
4. Özel ölçü kaşıklarıyla aljinat, çinkooksit öjenol veya silicon ölçü maddelerinden birisi kullanarak ölçü alınır.
5. Teknisyen tarafından bu ölçüler alçıdan dökülerek çalışma modelelri çıakrılır
6. Bu modeler üzerinde hazırlanan hastaya özel plağı kullanarak hekim hasta ağzının kapanış ve yüksekliğini mum duvarlar kullanarak ölçer ve model üzerinde sabitler. Hastaya uygun bir diş rengi ve şeli tespit edilir.
7. Teknisyen tespit edilen kapanış ve yüksekliğe göre modeller üzerinde hekim ve hastanın anlaştığı renk ev şekilde dişleri dizer.
8. Mum üzerine dizilen bu dişlerle hasta ağzında son prova yapılır. Hasta ve hekim dişler üzerinde küçük düzeltmeler yaptıktan sonra bitim için teknisyene verilir.
9. Teknisyen labaratuvarda son provası yapılmış damağı tamamlar mum bölümleri akrilik ile değiştirir, tesviye ve cila yaparak hasta ağzına takılmaya hazır hale getirir.
10. Diş hekimi hasta ağzına taktıktan sonra dişlerin erken temas noktalarını aşındırarak ya da protezin hasta ağzını acıtan (vuran) yerlerini hafifçe törpüleyerek son ayarlamaları yapar.
11. Hasta bir kaç gün sonra kontrole geldiğinde portezin vuran yerlerinin olup olmadığına tekrar bakılır. Gerekirse yeniden bazı ayarlamalar yapılır.
Protezlerin Alternatifleri Var mı?
Evet, diş implantları köprüleri desteklemek için kullanılabilir ve ağızda hiç diş olmasa bile bir kaç tane implant kullanımı takma diş ihtiyacını ortadan kaldırır. Bununla birlikte implant maliyeti genellikle tam protezlere göre daha yüksektir. Ayrıca implantlar ve köprüler, tam ve yarım damaklarla karşılaştırıldığında gerçek diş hissini daha çok vermektedir. Diş implantları, protezlere alternatif haline gelmişse de hem maliyet yüksekliği hem de uygulanabilmesi için yeterli kemik miktarına ihtiyaç duyan implantları da herkese yapmak mümkün değildir. Bununla birlikte ağızda hiş olmadığı durumlarda kemik yapısı müsaitse alt ve üst çenelere ikişer implant koyup, üzerlerine porselen kron koyarak tam protezlere göre daha stabil yarım damaklar için dayanak olarak kullanılabilirler. İmplant mı tam veya parsiyel protez mi karar veremiyorsanız tavsiye için diş hekiminize danışın.
Sigorta, Protez Masrafını Karşılar mı?
SGK, devletle anlaşmaları Ağız Diş Sağlığı merkezlerinde yapılan tam ve yarım protezlerin amsrafını karşılamakta ancak hastadan cüzi bir katkı payı alınmaktadır. Bununla birlikte devlet kliniklerinde gerek kullanılan malzeme ve dişin kalitesi gerekse ihale ile anlaşılan diş labaratuvarlarındaki işçilik özel diş muayehane ve klinikleriyle kıyaslanmayacak oranda düşüktür. Çoğu özel sağlık sigortası (poliçeye diş sigortası dahilse) takma dişlerin maliyetinin bir kısmını veya tamamını karşılar. Ancak, neleri kapsayacaklarının ayrıntılarını öğrenmek için sigorta şirketinizle iletişime geçin.
Diş Protezleri kişinin görünüşünü Değiştirir mi?
Diş protezleri doğal dişlerinize çok benzeyecek şekilde yapılır, bu nedenle görünüşte sadece küçük bir değişiklik olması beklenir. Hatta protezler gülüşünüzü güzelleştirebilir ve başta üst dudak çökmesi gibi sorunları hallederek yüz görünümünüzün gençleşmesini sağlayabilir.
Yeni Diş Protezler Takınca Ne Hissedersiniz?
Yeni takma dişleri kullanmak, yanakların ve dilin kasları onları yerinde tutmayı öğrenene ve siz takma ve çıkarma konusunda rahat bir hale gelene kadar birkaç hafta boyunca sıkıntılı olabilir. Ayrıca, tam veya parsiyel protezleri takmaya ilk başladığınızda hafif tahriş veya ağrı oluşması hatta tükürük akışının artması normaldir. Bununla birlikte ağız proteze alıştıkça bu sorunlar azalacaktır.
Protezler Günde 24 Saat Takılabilir mi?
Diş hekiminiz size protezleri ne kadar süre takmanız ve ne zaman çıkarmanız gerektiği konusunda size talimat verecektir. Bazı diş hekimleri proteze hızlıca alışabilmeniz için takma dişinizi aldıktan sonraki ilk birkaç gün boyunca, uyurken de dahil olmak üzere her zaman takmanız istenebilir. Bu geçici olarak rahatsız edici olsa da, protez üzerinde ayar gerektirebilecek alanları belirlemenin en hızlı yoludur. Bununla birlikte ayarlamalar yapıldıktan sonra, yatmadan önce takma dişleri çıkarmalısınız. Gece yatarken proetzin ağız dışında içi su dolu bir kapta bırakılması diş eti dokularının dinlenmesini sağlar ve dil ve tükürük tarafından normal temizliği sağlanır. Diş Protezlerinizi sabahleyin tekrar ağzınıza takabilirsiniz.
Protezler Konuşma Şeklimi Değiştirir mi?
Protez taktırdıktan sonra bazı kelimeleri telaffuz etmekte zorlanabilirsiniz. Eğer öyleyse, zor kelimeleri yüksek sesle söyleyerek alıştırma yapın. Uygulama ile ve zamanla takma dişlerle düzgün konuşmaya alışacaksınız.
Siz konuşurken takma dişler takır tukur sesi çıkarırsa mutlaka diş hekiminize başvurun. Güldüğünüzde, öksürdüğünüzde veya gülümsediğinizde takma dişler yerinden çıkabilir. Protezleri hafifçe ısırarak ve yutarak yeniden konumlandırın. Herhangi bir konuşma sorunu devam ederse, diş hekiminize danışın.
Diş Protez Yapıştırıcısı Kullanmalı mıyım?
Total preotezlerde (damaklarda) diş protez yapıştırıcısı kullanımı aşağıdaki durumlarda düşünülebilir:
1. Düzgün yapılandırılmış bir protez ile memnuniyeti artırmak. Yapıştırıcılar, tutma, stabilite, ısırma kuvveti ve bireyin güvenlik duygusunu geliştirir.
2. Soğuk algınlığı ilaçları kullananlar, felç dahil nörolojik engelleri olanlar ve yaşlılar gibi takma dişe uyumu azaltan ağız kuruluğu sorunları olan bireylere yardımcı olmak.
3. Konuşmacılar veya müzisyenler gibi yüz kaslarına olağandışı taleplerde bulunanlar için ek stabilite ve güvenlik sağlamak için kullanılabilir.
Yeni Diş Protezleriyle Yemek Yemek Zor Olur mu?
Yeni takma dişlerle yemek yemek biraz pratik gerektirir ve bazı kullanıcılar için ilk birkaç hafta rahatsız edici olabilir. Yeni takma dişe alışmak için küçük parçalar halinde kesilmiş yumuşak yiyeceklerle başlayın. Ağzınızın iki tarafını kullanarak yavaşça çiğneyin. Yeni takma dişlere alıştıkça, normal bir diyete dönene kadar başka yiyecekler ekleyin. Sıcak veya sert yiyecekler ve keskin kenarlı kemikler veya kabuklar konusunda dikkatli olun. Şeker, lokum gibi aşırı yapışkan veya zor çiğnenen sert yiyeceklerden kaçının. Protez takarken sakız çiğnemekten de kaçınmalısınız. Ayrıca takma diş takarken kürdan kullanmayın.
Protez diş fiyatları ne kadar?
Türk Diş Hekimleri Birliğinin diş hekimlerine yönelik tavsiye listesinde tek çene tam protez 2680 parsiyel protez 2715 tl dir ki alt üst ene ikisi birden yapılması durumunda bu rakamlar 5.360 ve 5.430 Tl olacaktır. Bu rakamlar Aralık 2020’de belirlenmiş olup, enflasyona bağlı olarak artacaktır. Ayrıca yine bu rakamlar asgari olup, kaliteli Avrupa malı dişlerin kullanılması durumunda fiyat yukarı doğru çıkacaktır.
Protez ihtiyacınız varsa Dr. Diş Hekimi Arzu Ferdağ Öztürk ve Diş Hekimi Özhan Öztürk RANDEVU İÇİN TIKLAYIN (WHATSAPP)