Diş çürükleri

Diş çürüğü nedir?

Ağız içerisinde bakterilerin oluşturduğu asitlerin diş minesi aşındırarak dişin dentin dokusunda harabiyet yaratmasına diş çürüğü adı verilir. Diş çürüklerinin dişte yarattığı harabiyet sonrası oluşturduğu boşluklara ise kavite adı verilir.

Dentin nedir?

Diş minesinin hemen altında yer alıp, diş formunun büyük kısmını oluşturan temel tabakası olup diş damar ve sinirlerini barındıran pulpa odasını örtmektedir. Dentin %70-75 oranında kalsiyum tuzlarından oluştuğundan kemikten daha sert ama mineden daha yumuşak bir yapıya sahiptir. Dentin dokusu içerisinde odontoblastların kalıntısı olan Tomes lifleri bulunmakta ve pulpa odasından mineye dek uzanmakta olup, dentin kanalı olarak adlandırılan bu yapılar bazı durumalrda sıcak-soğuk hassasiyetini ve baskıyı pulpa odasına ilettiğinden dentin hassasiyetinin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Dentin dişe sarı rengini veren katman olup zamanla dentin kalınlaşıp mine aşınarak inceldiğinden yaşlandıkça dişler daha da sararmaktadır.

Diş minesi nedir?

%97’si kalsiyum tuzlarından oluşan mine tabakası dişin ağız içerisindeki bölümünü (kuron) baştan başa saran ince ama vücudun en sert tabakasıdır. Mine öylesine sert bir maddedir ki diş hekimleri bile mineyi ancak ultrasonik aeratörlerinin uçlarına taktıkları elmas frezlerle delebilmektedir.

Plak nedir?

Bakteri veya dişplağı, diş üzerinde yapışan bolca bakteri ihtiva eden ince tabakanın tabakanın adı olup ağız sağlığı açısından dişlerin üzerinde diş çürüğü ve diş eti hastalıklarına neden olan plak birikmesi istenmeyen bir durumdur. Diş plağının oluşmaması için düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanımı şart olup, plağın dişlere iyice yerleşip diş taşlarını da ihtiva etmesi durumunda temizlik için bir diş hekiminin müdahalesi şarttır.

Mine hipoplazisi nedir?

Diş üzerinde süt beyazı renginde küçük lekeler dişin hatta bebeğin gelişimi sırasında dişin o bölgesindeki mineral yapının bozulmasıyla ortaya çıkan anaomaliden kaynaklanan bir durumdur. Diş hekimlerince çürümeye karşı takip edilmekle birlikte iyi ağız bakımı yapıldığında endişelenecek bir durum yoktur. Kimi zaman ortodontik tedavi sonrasında uzun süre tel takımını takip eden süreçte de benzer renkleşmeler ortaya çıkabilmektedir.

Mine hipoplazisi ve diğer basit rekleşmeler günümüzde diş dokusuna zarar vermeden tedavi edilebilmektedir

Pulpa nedir?

Dişin orta kıdmında bulunan etrafı dentin ile çevrili içerisinde kan damarları ve sinirleri ihtiva eden canlı dokunun adıdır.

Çürük diş nasıl belli olur?

Diş çürükleri henüz mine aşamasındayken hasta tarafından fark edilmesi hatta diş hekimi tarafından klinik muayenede bulunması bile güçtür. Pek çok küçük çürük üzeri bakteri plağı ile örtülü olduğundan ancak radyolojik muayenede veya diş hekimi tarafından gerçekleştirilen diş taşı temizliğinin ardından fark edilir. Çürük dentin tabakası boyunca ilerlemeye başladıkça bölgede gıda birikmesi, diş arasında lifli gıdaların sıkışması, yemek sırasında ağrı duyulması, ağızda kötü koku ve tad, sıcak ve soğuk gıda ve içeceklere karşı hassasiyet başlamaktadır. Bu şikayetlerden birisi hissedildiğinde vakit geçirilmeden diş hekimine gidilerek dişin canlılığını yitirmeden tedavi edilmesi önerilir. Aksi taktirde daha ğrılı bir sürecin ardından dişin sinirlerinin alınarak kanal tedavisine gidilmesi, iltihaplanma, apse, diş kırılması ve dişin çekilmek zorunda kalınarak kaybedilmesi gibi gelişmeler yaşanabilir.

Büyük diş çürüklerinde diş artık dolguyla kurtarılamayacak hatta çürük diş eti seviyesinin altına inmişsse dişi ağızda tutulamayabilir

Diş çürümesi nasıl önlenir?

Şekerli gıdaların ve yemek aralarında abur-cubur tüketimin azaltılması, tükürük miktarının dengede tutulması için bol su içilmesi, florlu diş macunlarıyla düzenli olarak gerçekleştirilen ağız bakımı, 6 ayda bir rutin diş hekimi muayenesi, dişlerinizde doğal mekanik temizliğin gerçekleşmesi için elma armut gibi lifli sert gıdaların çiğnenerek tüketilmesi diş çürümesini engellemek veya geciktirmeye yarayacaktır.

Diş çürükleri nasıl geçer?

Diş çürümeye başladıktan sonra düzelmesi ya da diş hekimi müdahalesi olmadan dişin kendi kendine iyileşmesi, eski haline dönmesi mümkün değildir.

Diş çürükleri çeşitleri nelerdir?

Diş mine seviyesini aşmamışsa buna mine çürüğü aşıp dentin de ilerlemişse dentin çürüğü olarak adlandırılır. Ayrıca dentin çürükleri diş hekimlerince dişin hangi yüzeyinde oluşmuşsa o bölgenin adıyla adlandırılır: oklüzal çürük (çiğneme yüzeyi çürüğü), MO veya Mezial-Oklüzal çürük (dişin ağzın ön tarafına bakan yan yüzü ile çüğneme yüzeyinin birlikte çürümesi), DO veya Distal-Oklüzal çürük (dişin ağzın arka tarafına bakan yan yüzü ile çiğneme yüzeyinin birlikte çürümesi), MOD veya Mezial oklüzal Distal çürük (dişin her iki yan yüzü ile çiğneme yüzeyinin boydan boya çürümesi, köle çürüğü (dişin ön yüzeyinin diş etine yakın bölümündeki çürükler). Diş çürüğü pulpaya ulaşmış veya çok yaklaşmışsa pulpitis adı verilen pulpa iltihabı başlayabilir ki bu durum dayanılmaz miktarda sürekli ağrı hissi ve dişte aşırı hassasiyet ile kendini belli etmektedir. Pulpitis durumunda dişin ağrısını geçirmenin tek yolu dişe kanal tedavisi uygulanmasıdır.

Diş çürüğü ağız kokusu yapar mı?

Diş çürükleri ağız kokusunun en önemli nedenidir. Pek çok ağzının koktuğunu kendi anlamayıp yakınlarının uyarısıyla diş hekimine gitmektedir. Çürük kavitesi içerisine dolan yemek artıkları diş fırçalanması ile bölgeden tamamen uzaklaştırılmamakta, kavitenin içerisinde kokuşmakta ve ağızda kötü tad ve kokuya sebep olmaktadır. Bununla birlikte ağız kokusu diş çürükleri dışında, eski protezler, diş eti hastalıkları, mide ve üst solunum yolu rahatsızlıklarından da kaynaklanabilmektedir.

Arayüz çürüğü nedir?

İki diş arasında dişlerin çiğneyici değil de yan yüzeylerinde oluşan çoğu zaman iki dişi birden çürüten diş çürüğü tipinin adı olup genellikle klinik muayenede görülmemekte ancak dişlerin arasına yiyecek sıkışmasıyla kendini belli etmekte veya diş hekimi tarafından radyolojik incelemede (periapikal veya panaromik diş röntgen filmlerine bakılarak) anlaşılabilmektedir.

Diş dolgusu nasıl yapılır?

Lokal anestezi altında yani çürük diş ve civarı iğne yapılarak uyuşturulduktan sonra aeratör adı verilen ultrasonik döner aletin ucuna takılan elmas frezlerle önce mine dokusunun sınırları düzeltilir, ardından mikromotor adlı daha yavaş dönen aletin ucuna takılan çelik veya tungten-karbit frezlerle hasarlı dentin dokusu diş sinirine zarar vermeden kaldırılır. Diş çürüğü iyice temizlenip kaviteye dolgu yapılabilecek bir form verildikten sonra gerekiyorsa diş sinirini sıcak-soğuk hassasiyetinden koruyacak maddeler uygulandıktan sonra dişin formuna uygun amalgam, kompozit veya seramik (porselen) esaslı dolgu konulmaktadır.

Basit diş çürükleri nasıl tedavi edilir?

Mine seviyesinde kalmış, dentine sıçramamış basit çürükler ki özellikle ortodontik tedavi sonrasında braket takılan dişlerde oluşan beyaz veya kahverengi çürük başlangıçları gerekirse çok az bir aşındırma yapılarak veya hiç gerek kalmadan diş yüzeyi asitlenmesinin ardından uygulanan icon materyali adlı tamir edici bir jel gerekirse birkaç seans sürülerek dişin eski haline dönmesi sağlanır.

Fissür örtücü nedir?

Çürükler azı dişlerinin çiğneme yüzlerinde ama henüz başlangıç seviyesinde ise temizlenen diş yüzeyi pürüzlendirdikten sonra fissür örtücü materyal veya kompozit dolgunun dişteki fissürü dolduracak şekilde kullanılıp ışınla dondurulması suretiyle gerçekleştirilmektedir. Böylece dişin çiğneme yüzeyindeki girintilerde başlayan çürük daha aşağı tabakalara inmeden önce elimine edilmiş olur. Fiffür örtücülerin özellikle kalıcı dişlerini yeni çıkarmış ve ağız bakını ihmal eden çocuk ve gençlere uygulanması tavsiye edilmektedir.

Dişlerin çürümesi nasıl engellenir?

Ağız ve diş bakımımızı düzenli yapmak yeterlidir. Doğru diş fırçasının seçimi, günde 2 kez diş fırçalanması, doğru marka ve içerikte diş macunu kullanımı, diş ipi, gerekiyorsa ara yüz fırçası ve ağız çalkalama suyu kullanımı, abur cuburdan ve şekerli gıdalardan kaçınmak ağız ve diş bakımının olmazsa olmazlarıdır.

Diş çürümesi genetik ya da kalıtımsal mıdır?

Diş çürümesi kesinlikle kötü ağız hijyeninin sonucu olmakla birlikte dişlerin çürüğe direncini arttıran mine tabakasının kalınlığı ve dişleri bakterilere karşı koruyan tükürüğün yapısı kişiden kişiye değiştiğinden kısmen de olsa kalıtımsal faktörlerin etkisi olduğu söylenebilir.

Dişte soğuk ağrısı çürük diş belirtisi midir?

Genellikle dişlerde birkaç dakika sonra geçen soğuk hassasiyeti diş çürüğünün habercisi olmakla birlikte yanı zamanda diş eti hastalıklarından da benzer şikayetler oalbileceğimnden ayırıcı tanı diş hekimi tarafından yapılmalıdır.

Diş çürüğü antiboyitikle engellenebilir mi?

Hayır! Antibiyotiklerin ya da oral yolla alınan benzer ilaçların diş çürüklerini tedavi edici bir fonksiyonu yoktur.

Diş çürüğünü engelleyen bir aşı var mıdır?

Dişlerin çürümesini engelleyen ya da tedavi eden aşı veya serum benzeri bir ilaç da yoktur. Diş çürüğü oluşumunda ‘Streptococcus mutans’ adlı baterinin önemli oranda eken olduğu bulununca bu mikroorganizmaya karşı bir aşı geliştirme fikri ortaya atılmışsa da yapılan çalışmalardan henüz bir sonuç elde edilememiştir.

Çocukların dişleri neden çabuk çürür?

Süt dişlerinin yapısı kalıcı dişler kadar sağlam olmadığı için çok çabuk çürümektedirler. Süt dişleri alttan kalıcı dişler sürmeden çekilmesi doğru olmadığından ebeveynlerin çocuklarının ağız ve diş bakımlarıyla yakından ilgilenmeleri gerekmektedir. Özellikle ağız hijyeni kötü olan çocuklarda kalıcı 6 yaş dişlerinde (yani ilk kalıcı azılar) çoğu zaman sürdükten hemen sonra fissür çürükleri oluşmakta, anne-baba bu dişleri de süt dişi sanarak önemsememektedir. Bu durumda bu çocukların ergenlik dönemini tamamlamadan hayat boyu faydalanmaları gereken ağızlarındaki en büyük ve en önemli çiğneyici dişleri kaybetmeleri söz konusudur.

Dişlerin en çok hangi yaşlarda çürümektedir?

6-14 yaş arası çocukların ağzında hem değişme sürecindeki süt dişleri hem de bir ömür kullanacakları kalıcı dişleri bulunmakta olup, bu dönemin abur cubur yeme alışkanlığı ve diş fırçalama alışkanlığının henüz kazanılmamış olmaması toplu diş çürümelerine yol açan tehlikeli bir dönemdir. Bu yaş döneminde eğer çocuğu ağız ve diş bakımında yetersizlik gözleniyorsa diş hekimi tarafından dişlerin çürümesini engellemek amacıyla flor uygulaması gerçekleştirilebilir.

Diş çürüğü ağrısına ne iyi gelir?

Diş çürüğünün hangi aşamada olduğu ortaya çıkan ağrının tipinin de belirtisi olup, hastanın bu uyarıcı tanıyı kendi başına koyması mümkün değildir. Pek çok hasta antibiyotik kullanması gerektiği halde diş hekimine dişinin içine kocakarı tedavisi uygulamalarının parçası olabilecek zeytin, aspirin, tuz, sarımsak, rakı, karanfil, ekmek için, motor yağı veya akla hayale gelmeyecek maddelere bandırılmış pamukla birlikte gelmekte sorunlarına hiçbir katkıda bulunmadıkları gibi genellikle sorunlarını daha da büyütmektedir. Benzer şekilde muhtemelen hiç gerekmediği halde basit bir soğuk hassasiyeti için birkaç kutu antibiyotik kullanıp hiçbir fayda görmediği gibi bağışıklık sitemini zayıflamasın da sebep olmaktadır. Her durumda en akıllıca durum önce diş hekiminize danışmak eğer hemen hekime gidilemeyecekse onun önerdiği yöntemi denemek veya yazdığı ilacı almaktır.

Diş çürüğündeki bakterilerin vücudun diğer bölgelere zararı var mıdır?

Sağlıksız dişler, ağız sağlığının yanı sıra insan vücudundaki diğer organların sağlığını da etkilemekte özellikle böbrek ve kalbe zarar veren enfeksiyonlara yol açabilmektedir. Özellikle ağır kronik hastalıkları bulunan kişilerin, hamile kalmayı veya kalp ameliyatı gibi büyük operasyonlar geçirmeyi planlayanların kusursuz bir ağız hijyenine sahip olması, tüm diş çürüklerinden ve diğer lokal enfeksiyon odaklarından kurtulması elzemdir.